احادیث شیعه

چهل حدیث زیبا و کاربردی پیرامون

...معاملات اقتصادی..

فروش قبل از تحويل

-1 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اِذَا اشْـتَرَيْتَ بَيْـعا فَلا تَبِعْهُ حَتَّى تَقْبِضَهُ. 

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: وقتى چيـزى خـريدى پيش از آنكه آن را تحويل بگيرى نفروش.

فروش كالاى معيوب

-2 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَلْمُسْلِمُ اَخُوا لْمُسْلِمِ وَلايَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِيهِ بَيْعا فِيهِ عَيْبٌ اِلاّبَيَّنَهُ.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر است و جايز نيست به برادرش چيز معيوبى را بفروشد مگر آنكه به او اعـلام نمايد.

غشّ در معامله

-3 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: يا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلُ اَعْلاهُ؟ مَن غَشَّ الْمُسْلِمينَ، فَلَيْسَ مِنْهُمْ.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: اى خواروبارفروش، زير اين‏كالا همانند روى آن است؟ هركس به مسلمانان خيانت كند مسلمان نيست.

دخالت درمعامله مؤمن

-4 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: لايَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلى بَيْعِ اَخِيهِ.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: هيچ يك از شما وارد معامله برادر دينى خود نشود.

آرزوى گرانى

-5 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: مَنْ تَمَنّى عَلى اُمَّتِى الْغَلاءَ لَيْلَةً وَاحِدَةً اَحْبَطَ اللّه‏ُ عَمَلَهُ اَرْبَعينَ سَنَةً.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: هركس يك شب در آرزوى گرانى براى امت من باشد خداوند اعمال چهل ساله او را تباه خواهد كرد.

بازرگان راستگو

-6 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَلتّـاجِرُ الصَّـدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ الْقِيامَةِ.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: بـازرگان راستـگو روز قيامت در سايه حمايت خداست.

تجارت وشهادت

-7 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَلتّاجِرُ الاَْمينُ الصَّدُوقُ الْمُسْلِمُ مَعَ الشُّهَـداءِ يَوْمَ الْقيـامَةِ.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: بازرگان امين و راستگو و مسلمان روز قيامت با شهيدان خواهد بود.

توزين و كالا

-8 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: يا وَزّانُ، زِنْ وَارْجَـحْ.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: اى توزين‏گر! وزن كن و اندكى بيفزاى.

خطر در كمين تجّار

-9 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: يا مَعْشَرَ التُّجَارِ إنَّ التُّجَارَ يُبْعَثُونَ فُجّارا اِلاّ مَنِ اتَّقَى اللّه‏َ وَ بَرَّ وَصَدَقَ.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قيامت گنهكار برانگيخته مى‏شوند مگر كسى كه تقـواى الهى پيشـه كند، نيكويى كند و راستگو باشد.

فسخ معامله

-10 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: مَنْ اَقالَ نادِما اَقالَهُ اللّه‏ُ يَوْمَ الْقِيامَةِ.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: هركس معامله شخص پشيمانى را فسخ كند، خـداونـد روز قيـامت از گنـاهان او بـگذرد.

آفات تجارت

-11 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْيَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَاِلاّ فَلا يَبِيعَنَّ وَلا يَشْتَرِيَنَّ: الرِّبا، وَالْحَلْفَ وَكِتْمانَ الْعَيْبِ وَالْحَمْدَ اِذا باعَ وَالذَّمَّ اِذَا اشْتَرى.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: سوداگر وبازرگان بايد از پنج خصلت دورى گزيند وگرنه داد و ستد نكند: 1 ـ رباخوارى 2 ـ سوگندخوردن 3 ـ نهان داشتن عيب‏ها 4 ـ ستايش كالا هنگام فروش 5 ـ نكوهش هنگام خريد.

ربــاخـوارى

-12 عَنِ النَّبِىِّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: شَرُّ الْكَسْبِ كَسْبُ الرِّبا.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: بـدتـرين درآمــدهـا، درآمدى است كه از راه ربا به دست آيد.

فروش انسانها

-13 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اِنَّ اللّه‏َ غـافِرُ كُلِّ ذَنْبٍ اِلاّ مَنْ جَحَدَ مَهْرا اَوِا غْتَصَبَ اَجِيرا اجَرَهُ اَوباعَ رَجُـلاً حُرّا.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: خـداوند تمام گنـاهان را مى‏آمـرزد، مگر كسى كه مهر زنى را نپردازد، مزد كارگرى را ندهد و شخص آزادى را بفروشد.

سوء استفاده از اعتماد مشترى

-14 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِبا.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: مغبون ساختن كسى كه كار را به انصاف خود انسان سپرده، حكم رباخوارى دارد.

زشتى احتكار

-15 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَيُّما رَجُلٍ اشْتَرى طَعاما فَكَبَسَهُ اَرْبَعِينَ صَباحا، يُريُد بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِينَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ يَكُنْ كَفّارَةً لِما صَنَعَ.  

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: هركس مواد خواركى بخرد وچهل روز براى ايجاد گرانى نگهدارد، سپس بفروشد وقيمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، كفّاره احتكارش حساب نمى‏شود.

وارد كننده كالا

-16 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَكِرُ مَلْعُونٌ.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: وارد كننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـره‏مـند مى‏گـردد و احتكار كننده ملعون است.

اختيار فسخ

-17 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَلْبَيِّعانِ بِالْخِيارِ حَتّىَ يَفْتَرِقا.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشده‏اند اختـيار فسـخ دارنـد.

دخالت در معامله ديگران

-18 نَهى رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَنْ يَدْخُلَ الرَّجُلُ فِى سَوْمِ اَخِيهِ الْمُسْلِم.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نهى فرمود: از اينكه كسى در معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.

تجارت و سوگند

-19 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: وَيْلٌ لِتُجّارِ اُمَّتِى مِنْ لا وَاللّه‏ِ وَبَلى وَاللّه‏ِ وَوَيْلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتِى مِنَ الْيَوْمِ وَغَدا.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و «آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز وفـردا» كردن.

سوء استفاده از اضطرار مردم

-20 عَنْ اَمِيرِالْمُؤمِنينَ عليه‏السلام: نَهى رَسُولُ اللّه‏ِ عَنْ بَيْعِ الْمُضْطَرِّينَ.  

امام على عليه‏السلامفرمود: رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله از خريد (اجحاف گرانه) اموال اشخاص كه ناچـار به فروش شده‏اند منـع فرموده است.

تقلب در گوشت فروشى

-21 عَنْ عَلِىّ عليه‏السلام أَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: يا مَعْشَـرَ اللَّحّامينَ ! مَنْ نَفَخَ مِنْكُمْ فِى اللَّحْمِ فَلَيْسَ مِنّا.  

امام على عليه‏السلام وارد بازار شد و فرمود: هـان اى گوشت فروشـان ! هركس در گوشت بِدَمَد و آن را چاق نشان دهد از مـا (مسلمانان) نيـست.

فروش پوست درندگان

-22 عَنْ اَميرِالْمُؤْمِنينَ عليه‏السلام: مِنَ السُّحْتِ ثَمَنُ جُلُودِ السِّباعِ. 

امام على عليه‏السلام فرمود: بهاى پوست درندگان حرام است.

احتكار

-23 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام: اَلاِْحْـتِــكارُ شِيمَةُ الاَْشْرارِ. 

امام على عليه‏السلام فرمود: احـتـــــكار راه و رسم اشرار است.

خريد و فروش مشروبات

-24 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: لَعَـنَ اللّه‏ُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَساقِيَها وَبايِعها وَ مُشْتَرِيها وَ اكِلَ ثَمَنِها وَحامِلَها وَالَْمحْمُولَ اِلَيْهِ. 

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: خداوند لعن كرده است مشروب وفشارنده آن و كارنده درخت آن ونوشنده آن وساقى وفروشنده آن وخريدار وخورنده پول آن وحامل‏آن را وكسى را كه به سوى او مى‏برند.

افزايش كاذب قيمت

-25 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: أَلنـّاجِشُ خـائِنٌ. 

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: كسى كه قيمت جنسى را بالا مى‏برد بدون آنكه قصد خريد داشته باشد، خـائن اسـت.

تحقيق در مورد قيمت

-26 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَلامَأْجُورٌ. 

پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: كسى كه مغبون مى‏شود نه نـزد خلق پسـنديده اسـت و نه نزد خدا داراى پاداش مى‏باشد.

خريد و فروش كالاى مسروقه

-27 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: مَنِ اشْتَرى خِيانَةً وَهُوَ يَعْلَمُ فَهُـو كَالَّذى خـانَها. 

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: هركس دانسته اموال مسروقه‏اى را بخرد همانند خودِ خـائن است.

قرض بدون تصميم پرداخت

-28 قَالَ الصَادِقُ عليه‏السلام: اَلسُّرّاقُ ثَلاثَةٌ: مانِعُ الزَّكاةِ وَمُسْتَحِلُّ مُهُوِر النِّسآءِ وَكَذلِكَ مَنِ اسْتَدانَ وَلَمْ يَنْوِقَضائَهُ.  

امام صادق عليه‏السلامفرمود: دزدان سه دسته‏اند: 1 ـ آنكه زكات نپردازد 2 ـ آنكه مهر زنان را ندهد 3 ـ آنكه قرض بگيرد و تصميم پرداخت نداشته باشد.

وفادارى نسبت به معاملات

-29 عَنِ الصّادِقِ عليه‏السلام: اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلاّ ما خالَفَ كتابَ اللّه‏ِ. 

امام صادق عليه‏السلامفرمود: مسلمانان به قراردادهاى خود وفادارند مگر شرطى كه بر خلاف قـرآن باشد.

فروش به كمك سوگند

-30 قالَ الصّادِقُ عليه‏السلام: اِنَّ اللّه‏َ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأَيْمانَ. 

امام صادق عليه‏السلامفرمود: همانا كسى كه با كمك قسم كالاى خـود را بفروشـد مورد خشم خـداست.

خشكسالى وكم فروشى

-31 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام: اِذا طُفِّفَتِ الْمَكاييلُ اَخَذَهُمُ اللّه‏ُ بِالسِّنِينَ وَالْقَحْطِ. 

امام على عليه‏السلامفرمود: وقتى پيمـانه‏ها را كاهـش دهـند خداوند ايشان راگرفتار قحط و كمبود مى‏سازد.

بازرگان راستگو

-32 قالَ الصّادِقُ عليه‏السلام: ثَلاثَةٌ يُدْخِلُهُمُ اللّه‏ُ الْجَنَّةَ بِغَيْرِحِسابٍ: اِمامٌ عادِلٌ وَتاجِرٌصَدُوقٌ وَشَيْخٌ اَفْنى عُمْرَهُ فِى‏طاعَةِ اللّه‏ِ. 

امام صادق عليه‏السلامفرمود: خداوند سه‏كس را بدون حسابرسى به بهشت مى‏برد: 1 ـ پيشواى عادل 2 ـ بازرگان راستگو 3 ـ پيرى كه عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانيده باشد.

فقه و تجارت

-33 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام: يا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.

امام على عليه‏السلامفرمود: اى بازرگانان، اوّل فقاهت (دين‏شناسى) سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت.

تجارت و خِردورزى

-34 قالَ الصّادِقُ عليه السلام: التِّجــارَةُ تَزيِدُ فِى الْعَقْلِ. 

امام صادق عليه‏السلام فرمود: تـجــارت مايه افزونى خرد است.

تجارت با خدا

35 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام: لاتِجـارَةَ كَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَلارِبْـحَ كَالثَّـوابِ. 

امام على عليه‏السلامفرمود: هيچ تجارتى همانند عمل صالح نيست و هيچ سودى مانند پاداش الهى نيست.

تاجر ترسو

-36 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام: اَلتّاجِرُ الْجَبـانُ مَحْـرُومٌ وَالتّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ. 

على عليه‏السلام فرمود: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجـاع بهره‏مند.

پس گرفتن كالا

-37 قالَ الصّادِقُ عليه‏ السلام: اَرْبَعَةٌ يَنْظُرُ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ اِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ: مَنْ اَقالَ نادِما، اَوْ اَغاثَ لَهْفانا، اَوْ اَعْتَقَ نَسَمَةً، اَوْ زَوَّجَ عَزَبا. 

امام صادق عليه‏ السلام فرمود: چهار كس در روز قيامت مورد توجّه خداوندند: 1 ـ كسى‏كه خريد وفروش شخص نادمى را فسخ‏كند. 2 ـ آنكه اندوه‏زده‏اى را فريادرسى كند . 3 ـ كسى كه برده‏اى را آزاد سازد . 4 ـ كسى كه زن ويا مرد بى‏همسرى را همسر دهد.

شريك جرم در ربا

-38 قالَ رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: آكِلُ الرِّبا وَ مُؤْكِلُهُ وَ كاتِبُهُ وَ شاهِداهُ فِي الْـوِزْرِ سَـواءٌ.  

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهفرمود: ربا خوار و ربا پرداز و حسابدارِ امور ربوى و گواهان آن همه در بارِ گناه، شريك و مسئولند.

تجارت و بى‏نيازى

-39 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام: تَعَـرَّضُـوا لِلتِّجـاراتِ فَاِنَّ لَكُمْ فيها غِنىً عَمّا فِى أَيْدِى النّاسِ وَاِنَّ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الاَْمِينَ. 

امام على عليه‏السلامفرمود: دسـت به انـواع بـازرگانى بزنيــد كه تجارتها عامل بى‏نيازى شما از اموال مردم است، وخداوند شخص صاحب‏حرفه درستكار را دوست دارد.

پيام على عليه‏السلام به بازاريان

-40 قالَ عَلِىٌّ عليه‏السلام : اِذا طافَ فِى الاَْسواقِ وَ وَعَظَهُمْ: يا مَعْشَرَ التُّجّارِ قَدِّمُوا الاِْسْتِخارَةَ وَتَبَرَّكُوا بِالسُّهُولَةِ وَاقْتَرِبُوا مِنَ اَلْمُتَبايِعَيْنِ وَتَزَيَّنُوا بِالْحِلْمِ وَتَناهَوْا عَنِ الْيَمينِ وَجانِبُوا الْكِذْبَ وَتجافُوا عَنِ الظُّلْمِ وَاَنْصِفُوا الْمَظْلُومينَ وَلاتَقْرَبُوا الرِّبا«وَاَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيْزانَ وَلاتَبْخَسُوا النّاسَ اَشْيائَهُم وَلاتَعْثَوا فِى الاَْرْضِ مُفْسِدينَ» .

امام على عليه‏السلام وقتى در بازار مى‏گشت وموعظه مى‏كرد، چنين مى‏فرمود:
هان اى گروه بازرگانان،
در آغاز از خدا خير بخواهيد،
و با سهل‏گيرى بركت بجوييد،
و در اخلاق وجايگاه به خريداران نزديك شويد،
و به حلم و بردبارى آراسته باشيد،
و از سوگند باز ايستيد،
و از دروغ دورى گزينيد،
و از ستمگرى كناره بگيريد،
و حق مظلومين را بپردازيد،
و به ربا نزديك نشويد،
و پيمانه و ترازو را كامل كنيد،
و از اموال مردم كم نگذاريد،
و در زمين فساد نكنيد.